Sau một thời gian dài tư vấn và giúp đỡ các mẹ có con nhỏ ở các lứa tuổi khác nhau, tôi nhận thấy vấn đề được nhiều mẹ quan tâm và yêu cầu giúp đỡ liên quan tới chuyện ăn và ngủ không đúng giờ giấc của các con. Những câu hỏi như: “Con mình ăn lắt nhắt lắm, bé chỉ ăn khi ngủ thôi, mình toàn phải chờ đến khi con ngủ mới cho con ăn được, đêm con ngủ ít lắm, hay thức giấc, có khi con dậy ăn liên tục trong khi cả ngày con chẳng ăn gì”. Thực ra những điều này đều có cùng một câu trả lời và luôn luôn bắt đầu từ nền tảng cơ bản nhất: đưa con về nếp sinh hoạt Easy.
Vậy nếp sinh hoạt Easy là gì? Thực hiện nó như thế nào cho phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ? Và Easy sẽ giúp ích gì cho con từ nhỏ tới lớn và giúp cho bạn tận hưởng khoảng thời gian nuôi con đầy vui vẻ và không đẫm nước mắt, lo âu.
1. Ăn – Chơi- Ngủ – Mẹ thư giãn (Easy)
Eat – Activity – Sleep – Your Time (Easy) là chu kỳ sinh hoạt lặp đi lặp lại trong một khoảng thời gian ngắn từ sáng sớm thức dậy đến hết ngày của một em bé ngay từ khi lọt lòng.
Một ngày của bé sẽ là những chuỗi ngày lặp đi lặp lại của nhiều chu kỳ Easy. Bé ngủ dậy sẽ được ăn (E – eat), sau đó mẹ cho bé chơi vận động (A – Activity), mẹ đặt bé xuống cho bé ngủ (S – sleep) và mẹ có thời gian thư giãn (Y – your time). Khi bé ngủ dậy bé lại tiếp tục đi vào chu kỳ Easy mới: ăn, chơi, ngủ và thời gian dành cho mẹ. Cứ như vậy lặp đi lặp lại cho đến khi bé đi vào giấc ngủ đêm, kết thúc một ngày của mẹ và bé.
2. Lợi ích của Easy là gì?
2.1. Lợi ích cho bé
Cũng như mọi cá thể khác, tuy nhỏ bé và khả năng hiểu biết có hạn chế đến đâu đi chăng nữa, nếu được áp dụng Easy từ sớm thì dần dần bé có thể tự nhận biết được việc gì sẽ đến tiếp theo, bởi trình tự của mọi hoạt động là không bao giờ thay đổi, điều này tạo nên nhịp sinh học đầu đời cho bé.
Bé cảm thấy chủ động và tự tin bởi bé biết sau khi ngủ dậy mình được ăn, khi ăn xong mình được chơi và khi mệt mình sẽ được đi ngủ. Đây là nền tảng cơ bản nhất để xây dựng LÒNG TIN của bé với mẹ, bởi nếu mẹ tôn trọng chu kỳ của bé, be shieer và bé có thể chờ đợi điều sắp xảy đến với bé.
Mẹ có thể nghĩ rằng, con bé tí thế biết gì mà hiểu! Nếu mẹ đã học qua môn sinh học lớp 7 chắc còn nhớ về bài học phản xạ có điều kiện: bật đèn thì cho chuột ăn, hay vỗ tay thì cho cá ăn và chỉ cần khi thấy đèn chuột sẽ chạy đến, khi vỗ tay cá sẽ lên và mong chờ thức ăn.
Ví dụ, vậy thôi để hiểu rằng, conn người hay động vật, dù mức độ phát triển có khác nhau đến đâu cũng là những cá thể hoạt động theo thói quen, cái mà chúng ta hay gọi là nhịp sinh học.
Vì thế, nếu mẹ nắm bắt được đặc tính này và “kết nối” với nhịp sinh học của con sớm bao nhiêu, con càng có điều kiện phát biểu nhu cầu bấy nhiêu, điều đó có lợi cho con rất nhiều.
2.2. Lợi ích cho mẹ
Khi mẹ và con sinh hoạt theo nếp sinh hoạt Easy, mẹ không nhầm lẫn các tín hiệu con phát ra, mẹ không bị nhầm tiếng khóc và con mệt muốn đi ngủ với tiếng khóc khi con đòi ăn, hay tiếng khóc con chán muốn thay đổi trò chơi, hoặc khóc bởi con đau bụng. Khi đó, mẹ sẽ biết cách phản ứng với từng nhu cầu khác nhau của con.
Mẹ hiểu bé và bé sẽ được tôn trọng về nhu cầu, tránh tình trạng cho ăn lắt nhắt cả ngày do mẹ sợ con đói hay muốn con ngừng khóc, và sau này (bạn sẽ thấy) tránh được vô vàn các vấn đề ăn ngủ phức tạp của con khi con bước vào giai đoạn 4, 6, 10 hay 14 tháng. Đây cũng là cách mà mẹ có thể tránh được cảnh sẽ phải ép con ăn.
Ví dụ: bé M, 1 tháng tuổi đang sinh hoạt theo nếp Easy 3h, tức chu kỳ ăn – chơi – ngủ của bé lặp đi lặp lại sau mỗi 3h. Bé sẽ được ăn, sau đó ợ hơi, mẹ thay bỉm cho bé, có thể cho bé tắm nắng, massage hay cho bé nằm sấp. 45 phút sau khi ăn tự nhiên bé quấy khóc, rấm rứt không yên.
– Nếu là một người mẹ Easy, lúc này mẹ sẽ tự tin là con không đói vì con mới ăn cách đó 45 phút, mẹ sẽ biết cho bé lên giường đi ngủ. Bé sẽ ngủ đủ một giấc sau 2h, bé dậy khi cơn đói tiếp theo làm phiền bé và cũng vừa đủ 3h từ giờ ăn trước của bé.
– Nếu là người mẹ không theo Easy, khả năng rất cao mẹ sẽ tiếp tục cho con bú sữa, bé sẽ bú rất ít và ngủ gục luôn trên ti mẹ. Cứ bú 1 ít và ngủ trên ti mẹ, lâu dần trở thành thói quen không tốt cho bé và nó trở thành cách duy nhất đưa bé vào giấc ngủ.
30 phút sau khi bé chuyển giấc không có ti mẹ ngậm ở miệng bé sẽ gào khóc, mẹ lại cho bé ti và bé lại ngủ gục trên ti mẹ tiếp. Tình trạng này khiến bé hay quấy khóc, mẹ sẽ cảm thấy bất lực, trẻ không tăng cân được vì chưa một lần bé được ăn no và ngủ đủ.
Do đó nếp sinh hoạt Easy tạo sự tự tin cho mẹ, giúp mẹ hiểu và biết làm gì mỗi khi con khóc.
2.3. Lợi ích lâu dài
Với phương pháp này bé sẽ được rèn luyện thói quen ăn no, chơi tự lập và tự ngủ, Con sẽ được khuyến khích tự đi ngủ khi con đã mệt, con không ngủ trên ti mẹ, do đó khi chuyển giấc bé không cần ti mẹ để ngủ lại hay ăn vặt để làm mồi cho giấc ngủ.
Khi ngủ dậy bé sẽ thực sự đói để ăn một bữa thật no rồi lại chơi và đến giờ đi ngủ. Chăm con khỏe mẹ cũng có nhiều thời gian hơn để chăm sóc bản thân. Khi con lớn chu kỳ này cũng được kéo dài ra.
3. Chu kỳ Easy 3 giờ
Khi nào: Bé 0-3 tháng tuổi
Cách làm: Cho ăn cách nhau 3 giờ. Cho con ngủ và thức theo thời gian trong hình hoặc mẹ nhìn tín hiệu của con và đặt con ngủ.
Một bé mới sinh, đủ ngày đủ tháng và cân nặng đạt trên 2,7kg có đủ kĩ năng và khả năng tích trữ năng lượng trong 3 giờ. Có nghĩa là nếu bé ăn no thì 3 giờ sau bé mới đói. Do đó, bé sơ sinh đủ cân đủ tháng sẽ phù hợp với chu kỳ Easy 3 giờ. Chu kỳ này sẽ theo bé đến 2-3 tháng tuổi.
Tổng thời gian thức kể cả ăn: 6-8 giờ và tổng thời gian ngủ không kể ăn 16-18 giờ. Ở độ tuổi này bé có thể dậy ăn đêm 1-3 lần, cách nhau 3 giờ mẹ cho ăn xong đặt bé xuống để bé ngủ lại mà không có hoạt động vận động gì.
4. Chu kỳ Easy 4 giờ
Khi nào: Khi bé có tín hiệu cắt bớt một giấc ngắn ban ngày và giãn bữa ăn, thường ở mốc 3 tháng tuổi.
Tín hiệu: Bé đang theo Easy 3 giờ, tự nhiên ăn giảm sút, giảm giấc ngủ ngày ngắn lại, giấc ngủ đêm có thể dậy nhiều lần hoặc không ăn nhưng rất khó để bé ngủ lại. Có thể bé nằm chơi giữa đêm khuya cả tiếng.
Cách làm: Tăng thêm thời gian thức trước mỗi giấc ngủ ngày và trước giấc ngủ đêm. Ví dụ: trước đây bé thức 1 giờ, ngủ 2 giờ thì khi có tín hiệu giấc ngủ ngắn lại, mẹ có thể để bé thức 1 tiếng rưỡi đến 2 tiếng rồi để con ngủ 2 tiếng và dần chuyển các bữa ăn thưa ra.
4 tháng tuổi, khi dạ dày của bé phát triển hơn, bé lớn hơn và có khả năng ăn nhiều hơn ở một lần, hệ tiêu hóa phát triển chắt lọc được nhiều chất dinh dưỡng hơn từ thức ăn, khả năng tích trữ năng lượng cao hơn, bé có thể chuyển sang chu kỳ Easy 4 giờ.
Chu kỳ này sẽ theo bé đến 7-8 tháng tuổi, thậm chí lâu hơn đến hết năm đầu đời. Một số bé có thể cắt hoàn toàn ăn đêm từ thời điểm này, thậm chí nếu phát triển nhanh, bé có thể đã sẵn sàng cho việc cắt ăn đêm và sinh hoạt chu kỳ 4 giờ từ sớm rất nhiều.
Với mẹ Hà, bé lớn Alexis sinh hoạt theo Easy 4 giờ từ 4 tháng nhưng bé Emily đã sẵn sàng với Easy 4 giờ từ 8 tuần tuổi.
Đây thường là lúc mà vấn đề trở nên trầm trọng nếu không linh hoạt cho con ăn thưa ra, khăng khăng thực hiện cho ăn quá dày dẫn đến việc bé ăn vặt và ngủ vặt, cả ngày quấy khóc và đêm dậy nhiều lần.
Ở độ tuổi này bé có thể ăn đêm 1 lần, nhiều bé đã có thể tự kéo dài giấc ngủ đến 7 giờ sáng hôm sau không cần dậy ăn. Tín hiệu cho mẹ biết con cần nghỉ ăn đêm là khi việc ăn uống ban ngày của con trở nên khó khăn. Con không hợp tác trong việc ăn uống do được cho bú nhiều vào đêm dẫn đến bú vặt ban ngày.
Đồng thời, khoa học cũng cho thấy ở những độ tuổi khác nhau, với mức độ phát triển về thần kinh tương ứng thì bé sẽ có thể thức được những khoảng thời gian khác nhau trước khi trở nên quá mệt nếu không bé sẽ cáu gắt. Ngược lại, nếu bé ngủ ngày quá nhiều sẽ dẫn đến hiện tượng ngủ vặt ban ngày và thức đêm.
