33 bài học giúp phát triển trí lực cho trẻ của tác giả SHICHIDA (P1)

Nhật Bản vốn nổi tiếng với những con người làm việc chăm chỉ và thông minh. Họ cũng là một trong số những quốc gia đứng đầu về công nghệ. Để có được vị trí như ngày nay, họ đã phải xây dựng nên một nền giáo dục tiên tiến, tốt nhất để dạy trẻ ngay từ khi còn nhỏ.

SHICHIDA là con trai thứ của nhà giáo dục nổi tiếng SHICHIDA MAKOTO. Ông là người có rất nhiều đóng góp cho sự nghiệp phát triển giáo dục trẻ thơ.

33 bài học giúp trẻ phát triển trí lực này của tác giả sẽ thật sự giúp ích rất nhiều cho các bậc cha mẹ khi nuôi dạy con kiểu Nhật.

1. Cho trẻ cảm thụ âm (nghe): giúp trẻ cảm thụ âm tốt, thúc đẩy năng lực nhận thức, thúc đẩy năng lực biểu hiện .

Hãy cho trẻ nghe nhạc, hoặc tiếp xúc với môi trường âm nhạc càng nhiều càng tốt.

Ví dụ: cho trẻ nghe nhạc qua CD, mua những đồ chơi phát ra âm thanh và hãy thường xuyên nhún nhảy theo bài hát cùng trẻ khi nghe, khi vận động hãy kết hợp cùng các bài nhạc hoặc dụng cụ phát ra âm thanh để hai mẹ con vui vẻ cùng nhau.

Nếu cha mẹ nào có ý định cho trẻ học nhạc thì hãy bắt đầu khi trẻ được 2-3 tuổi. Nếu trẻ ghét nghe nhạc thì đừng ép trẻ phải nghe. Có thể cho trẻ nghe mọi loại nhạc mà trẻ thích chứ không nhất thiết phải là nhạc cổ điển. Vì tâm trạng trẻ vui vẻ khi này mới là điều quan trọng nhất.

2. Shichida khuyến khích bố mẹ cho trẻ đọc truyện Ehon (truyện có tranh minh họa): giúp rèn luyện năng lực tập trung, năng lực tưởng tượng, năng lực đọc cho trẻ.

Các mẹ nên đọc truyện có tranh minh họa cho trẻ nghe, mỗi 1 ngày đọc cho trẻ từ 3-5 cuốn, cứ lặp đi lặp lại trong nhiều ngày để luyện cho trẻ trí nhớ, lẫn từ vựng. Khi trẻ còn nhỏ tuổi thì chữ càng to càng nhiều hình minh họa càng tốt.

Từ vựng là chìa khóa mở ra trí tuệ cho trẻ. Trẻ càng nghe được nhiều từ vựng thì khả năng về ngôn ngữ càng được phát triển sau này. Đọc cho trẻ nghe hay nói chuyện với trẻ là cách tốt nhất dạy trẻ về từ vựng.

Đừng bao giờ sợ trẻ không thể tiếp thu được, vì trí não của trẻ có khả năng tiếp thu bất kì cái gì chúng ta dạy. Cha mẹ hãy tranh thủ 5-10 phút mỗi ngày vừa bế trẻ vừa đọc cho trẻ nghe, vừa cho trẻ xem luôn truyện có tranh ảnh này.

Bài học giúp con phát triển của Shichida.

3. Shichida khuyến khích cho trẻ chơi cùng FLASH CARD: Rèn luyện trí nhớ trong thời gian ngắn, năng lực nhận thức, vốn từ vựng cho trẻ.

Cho trẻ chơi flash card sẽ giúp phát triển trí não phải của trẻ rất tốt vì nó đáp ứng được 2 yêu cầu là luyện được phản xạ nhớ rất nhanh và dung lượng nhớ vô hạn.

Chơi cùng các tấm flash card bằng cách là mua những tấm card hay mảnh giấy nhỏ rồi ta viết lên đó các chữ cái, chữ số, từ vựng rồi cho trẻ nhìn, ta cứ giơ ra cho trẻ coi và đồng thời đọc từ vựng có ghi trên tấm card đó cho trẻ nghe, khoảng 1giây /1 tấm card. Cứ lặp đi lặp lại nhiều lần và nhiều ngày.

Trò chơi này phát huy trí nhớ và tốc độ tư duy lẫn khả năng nhớ khổng lồ của trẻ. Ví dụ, ta viết lên đó chữ “quả táo”, “con chó”…đồng thời kết hợp hợp ảnh của quả táo, con chó trong tấm card nữa thì càng tốt. Ta cứ tráo qua tráo lại cho trẻ nhìn thì dần dần những từ vựng đó đã đi vào bộ não của trẻ và được lưu trữ trong đó.

Trên thị trường Việt Nam thì những loại thẻ flash card này rất phong phú. Nhưng nếu không đủ tiền mua cha mẹ vẫn có thể viết ra giấy rồi chơi cùng trẻ.

4. Cho trẻ nhận biết màu sắc: rèn luyện khái niệm về màu sắc, cảm thụ nghệ thuật, năng lực biểu hiện.

Đầu tiên hãy cho trẻ nhìn những màu sắc đơn giản như trắng, đen; sau đó tăng dần về số lượng. Lấy 1 thùng rồi mua thật nhiều những quả cầu nhỏ có đủ các màu sắc. Ta sẽ nhặt từng quả cầu lên và nói tên màu sắc cho trẻ, số lượng màu sắc sẽ tăng dần lên, mới đầu chỉ là xanh, đỏ, vàng…dần dần nhiều hơn nữa.

Sau đó ta sẽ nói tên màu sắc rồi đố trẻ chọn đúng màu trong một đống màu. Ta mua chì màu hay bút lông, cho trẻ nhìn bức tranh rồi luyện trẻ vẽ lại theo các màu sắc có trong tranh.

5. Dạy trẻ nhận dạng hình dáng, hình họa: rèn luyện khái niệm về hình khối, năng lực tưởng tượng, năng lực nhận thức không gian.

Cho trẻ học nhận biết các hình học như vuông, chữ nhật, tam giác, hình thang, tròn, bình hành, thoi, lập thể…khoảng 10 hình học cơ bản nhất rồi luyện trẻ nhớ.

Ví dụ: có thể cắt tấm bìa thành các hình đó, kèm theo các màu sắc khác nhau và cho trẻ chơi trò đoán hình là gì, kết hợp luyện luôn nhớ tên màu sắc.

Hoặc có thể kết hợp các đồ vật trong nhà có hình gì thì dạy cho trẻ biết luôn, hoặc đố trẻ các đồ vật trong nhà là hình gì. Để sáng tạo hơn thì hãy chơi trò ghép hình, ví dụ từ 2 hình tam giác ghép lại thành hình vuông, hình chữ nhật…

Tác giả Shichida luôn khuyến khích bố mẹ cho bé làm quen với hình khối.

6. Shichida dạy trẻ cách nhận biết kích thước: luyện khái niệm to, nhỏ; khái niệm theo thứ tự, trình tự; năng lực giải quyết vấn đề .

Đặt trước mặt trẻ thật nhiều đồ với kích thước khác nhau, ta sẽ chỉ cho trẻ cái nào là to, cái nào là nhỏ. Sau khi trẻ đã định nghĩa được thế nào là to, nhỏ thì ta chơi cùng trẻ bằng cách giơ hai vật ra để trẻ so sánh chọn cái nào to hơn (nhỏ hơn), rồi sau đó tiến lên là trong 3, 4 vật chọn ra 1 vật to nhất hay nhỏ nhất. Giơ hình các con vật, thú nhồi bông rồi đố trẻ là con nào to hơn (bé hơn).

7. Luyện ngón tay cho trẻ: luyện độ khéo léo, kĩ xảo, năng lực tập trung

Ngón tay hay bàn tay được ví như bộ não thứ 2 của con người bởi vì nó đóng vai trò quan trọng nhất đối với mọi hành động hay suy nghĩ của con người chúng ta.

Việc cầm được bằng 5 ngón tay là một sự khác biệt rất lớn giữa con người và những loài động vật khác. Đầu tiên là luyện cho trẻ cầm nắm.

Như ta biết khi trẻ được khoảng 2-3 tháng tuổi, nếu ta đưa cái gì lên trước mặt trẻ thì trẻ lập tức cầm nắm rất chặt. Mới đầu bạn hãy luyện cho trẻ cầm 5 ngón, rồi 4 ngón, rồi đến 3 ngón, rồi đến 2 ngón bằng cách cho trẻ cầm quả bóng hay viên bi nhỏ bỏ vào hộp hay lấy từ hộp ra.

Hoặc cầm nắm chiếc khăn, cầm 5 ngón tay chiếc bút màu để trẻ gạch trên giấy. Luyện cầm bằng 2, 3 ngón thì ban đầu hãy để trẻ quan sát cách cha mẹ cầm đũa, cầm kéo, cần bút rồi sau đó để trẻ làm theo và luyện cho trẻ cầm bút, đũa, kéo bằng 2-3 ngón ta.

Mới đầu trẻ sẽ không cầm được nhưng ta luyện dần dần thì trẻ sẽ thành thạo, do đó phải kiên nhẫn. Khi dạy trẻ cầm, nắm thì nên ngồi cùng hướng để dạy trẻ cách cầm.

8. Skinship (Luyện về xúc giác và nhận thức cơ thể): rèn luyện năng lực đánh giá bản thân, giá trị tồn tại của bản thân, động lực để hành động .

Bài học của tác giả Shichida này rất quan trọng nhằm giúp trẻ tự nhận thức về bản thân, giới tính, chí tiến thủ, động lực để phấn đấu. Khi ba mẹ thay tã cho con, ôm nựng con, xoa đầu con là một hình thức biểu hiện tình yêu đối với con.

Ba, mẹ có thể tắm chung với con hay là tắm cho con, chỉ cho con biết các bộ phận trên cơ thể để trẻ nhận thức được bản thân mình. Chơi nô đùa cùng con.

Các bậc cha mẹ rất hay tắm chung với con, hoặc là dẫn con theo vào tắm ở bồn tắm công cộng chính là để giúp trẻ nhận thức về cơ thể mình.

9. Nhận biết về số: rèn luyện khái niệm về số, năng lực image (hình tượng hóa), ghi nhớ hình ảnh .

Để các con vật rồi đánh số từ 1-10 sau đó cho trẻ học đếm lại. Lấy tấm card ghi các chữ số rồi cho trẻ nhìn lướt qua, sau đó hỏi lại là số bao nhiêu, hay cho trẻ nhìn lướt qua tấm card có mấy con thú rồi hỏi trẻ xem có bao nhiêu con tất cả.

Hoặc là chơi trò đếm chấm nhỏ trên tấm card mà phương pháp Glenn Doman rất hay dùng. Rồi dạy trẻ tập cộng,ví dụ như có 2 cái kẹo, giờ cho thêm 3 cái rồi cho trẻ tập đếm từ 1-5, vậy là có tổng 5 cái kẹo, thế là 2+3=5…Điều quan trọng là không để thời gian chết, hãy luyện tốc độ và khả năng đoán của trẻ.

Gợi ý mẹ cho con học số theo phương pháp của tác giả Shichida.

10. Tác giả Shichida dạy trẻ nhận biết về lượng: rèn luyện khái niệm về lượng, năng lực trực quan, khái niệm phân số .

Ví dụ như cùng 1 loại nước mình đổ vào hai cốc sao cho lượng ko bằng nhau, rồi nói cho trẻ biết nhiều là cái nào, ít là cái nào. Hay khi cắt bánh, cắt hoa quả thì ta hỏi trẻ cái nào nhiều, cái nào ít hơn…Với bài học này thì mua viên sáp nặn về cho trẻ học là hay nhất.

Ta sẽ bẻ đôi hay chia nhỏ viên sáp đất sét đó rồi luyện cho trẻ về nhiều hay ít dễ dàng hơn. Tốt nhất hãy dẫn những bài học liên quan trực tiếp đến cuộc sống hàng ngày thì trẻ sẽ dễ nhớ nhất, như hai chị em chia đôi cái bánh.

11. Phát triển 5 giác quan cho trẻ: rèn luyện cảm giác, cảm âm, điều hòa được cảm xúc.

Dẫn trẻ đi dạo trong ngõ, xóm để trẻ tiếp xúc với thiên nhiên vào cả bổi sáng lẫn buổi tối, vừa đi vừa chỉ cho trẻ tên các loài cây, hoa lá…Cho trẻ ngửi các mùi thơm, loài hoa đồng thời nói cho trẻ biết đó là hoa gì.

Nếu được thì khi đi dạo ta sẽ ngắt bông hoa, mở ra rồi chỉ các bộ phận bên trong của hoa là gì…để kích thích trí tò mò, ham hiểu biết của trẻ.

Dẫn trẻ đi các phòng triển lãm bảo tàng, hay nếu không có điều kiện thì đi vào các cửa hàng bán tranh, mỹ thuật, vì những nơi này là nơi tạo cho trẻ trí tưởng tương rất phong phú, nhiều màu sắc giúp trẻ phát triển về khả năng tư duy, tưởng tượng.

Nên xây một góc nhỏ trong vườn một đụn cát nhỏ để trẻ chơi, vì chơi trên cát không sợ bẩn quần áo. Ta có thể chơi cùng trẻ đắp hòn non bộ, dựng các hình khối….Cho trẻ tiếp xúc sớm với động vật là một cách giúp trẻ hướng thiện, biết yêu thương người khác, yêu thương động vật.

12. Tác giả Shichida dạy bố mẹ cách luyện trí nhớ cho bé bằng hình ảnh: rèn luyện năng lực ghi nhớ hình ảnh, năng lực tái hiện, tốc độ đọc nhanh .

Năng lực tuyệt vời của não phải chính là ghi nhớ bằng hình ảnh. Dạy con kiểu Nhật trẻ con sẽ dùng hình ảnh để ghi nhớ thông tin đó vào não, sau đó khi cần thiết thì sẽ tái hiện lại hình ảnh đó. Vì thế ta sẽ dùng hình ảnh minh họa để luyện trí nhớ cho trẻ.

Ở giai đoạn này dùng mắt nhìn là quan trọng, nhưng quan trọng hơn cả chính là để trẻ thâu tóm được toàn cảnh của bức tranh chứ không phải là tập trung vào 1 điểm cố định nào. Đưa ra tấm hình có con ngựa, quả táo…khoảng 1 giây rồi giấu đi, sau đó đố trẻ là con gì.

Cho trẻ nhìn bức tranh khoảng 2 giây sau đó giấu đi hỏi trẻ tranh đó vẽ cái gì. Ta luyện cho tốc độ tư duy tăng dần bằng cách rút ngắn thời gian cho nhìn tranh.

 Trích nguồn: Cộng đồng người Việt sống và làm việc tại Nhật

33 bài học giúp phát triển trí lực cho trẻ của tác giả Shichida phần 2 tại đây