33 bài học giúp phát triển trí lực cho trẻ của SHICHIDA (P2)

Như chúng ta đã biết, bài học của Shichida là một trong những phương pháp dạy trẻ khá hữu ích, gần với thực tế và được rất nhiều mẹ áp dụng. Bài trước dayconkieunhat.vn đã giới thiệu đến các bạn phần 1 của bài học này, Bài này sẽ là phần còn lại. Các bạn cùng theo dõi nhé!

13. Trò chơi xếp hình: Rèn luyện năng lực nhận thức không gian, xử lí thông tin, giải quyết vấn đề (3-6 tuổi)

Mua các hình khối nhiều màu, đủ hình dáng, kích cỡ bằng gỗ, hay bằng nhựa về và để trẻ chơi bằng cách xếp chồng lên, hay xếp thành các hình như trong quyển sách xếp hình hướng dẫn. Đây là một trò phổ biến nhất của con trẻ vì trẻ có thể thỏa sức sáng tạo với trò chơi này.

14. Trò chơi phán đoán (extra sensory perception): rèn luyện năng lực cảm nhận, trực quan (trực giác), và tri giác, xúc giác (1-6 tuổi)

Ví dụ trên tay ta cầm 1 hòn bi cho trẻ coi rồi giấu tay sau lưng, sau đó giơ ra trước mặt trẻ và hỏi xem hòn bi ở tay nào. Hoặc ta giấu sau lung con thú nhỏ rồi hỏi xem trẻ thử đoán con thú nằm ở tay nào…

Lấy bộ bài làm ví dụ, ta lấy ra 5 cây, đầu tiên cho trẻ coi thứ tự, sau đó ta úp đi xoay chuyển vị trí các quan bài trước mặt trẻ, sau đó đố trẻ vị trí các quân bài ở đâu. Có rất nhiều hình thức để chơi trò này bằng các đồ vật ở nhà. Nó có tác dụng giúp trẻ luyện trực quan rất tốt.

Đây là một năng lực mà chỉ có thể cảm nhận được bằng não phải, gọi là 5 giác quan của não phải. Việc rèn luyện trực quan này còn có ích rất nhiều để giúp trẻ biết phán đoán tình huống sau này trong học tập, công việc.

15. Trò chơi ghép hình: Rèn luyện năng lực tưởng tượng, phán đoán, tư duy (3-6 tuổi)

Trò chơi ghép hình phổ biến mà hầu như cha mẹ nào cũng cho con chơi đó là để cách hình nhỏ như hình tròn, vuông, chữ nhật rời ra sau đó làm sao để trẻ ghép đúng vị trí.

Mới đầu chỉ là 3 hình như tam giác, tròn vuông, ta đó trẻ xếp đúng vị trí các hình đó vào ô. Dần dần khó hơn thì mua miếng ghép hình con vật, tranh ảnh và chơi cùng trẻ, đoạn nào trẻ gặp khó khăn thì ta gợi ý cho trẻ tìm hướng ghép đúng.

Bí mật của trò này đó là, não phải có vai trò đưa ra dự đoán bằng trực quan xem một bộ phận đó sẽ nằm đúng vị trí nào trong toàn bộ, não trái sẽ có vai trò lắp ghép một cách chính xác những tổ hợp đó.

Vì thế trò chơi này sẽ giúp rèn luyện cả não trái và não phải. Bài học này còn giúp luyện trí tưởng tượng, tư duy phán đoán lẫn tính nhẫn nại. Cha mẹ hãy thường xuyên khen nếu trẻ làm tốt, khuyến khích trẻ cố gắng, động viện là con có thể làm được, cố lên chút nữa, con giỏi mà….

16. Luyện trí nhớ: Rèn luyện trí tưởng tượng, tập trung, ghi nhớ (3-6 tuổi)

Ví dụ như luyện trẻ nhớ về câu chuyện ta vừa đọc cho bằng cách là ta sẽ làm một loạt những tấm cạc nhỏ gồm các hình có liên quan đến câu chuyện, sau đó đố trẻ sắp xếp lại thứ tự xuất hiện của các sự kiện trong câu chuyện đó.

Nếu không có tranh vẽ thì cha mẹ có thể viết các key word ra giấy rồi nhắc lại cho trẻ, hoặc đố trẻ kể lại câu chuyện dã được đọc. Trò này có thể kết hợp khi mẹ vừa nấu cơm, dọn nhà vừa tham gia đố vui cùng trẻ.

Hay là có một loạt tấm hình được úp, muốn trẻ đoán hình đó là cái gì thì ta nhắc những câu gợi ý liên quan đến nó, ví dụ “đây là quả mà hôm qua con vừa mới được ăn xong”…. Quan trọng nhất ở trò chơi này là tạo ra câu chuyện thú vị để kích thích hứng thú và tâm trạng vui vẻ của trẻ.

17. Chơi trò ám thị: Rèn luyện self-image, hứng thú và động lực làm việc, tâm hồn (2 tuổi~)

Đây là bài học về nuôi dưỡng tâm hồn và trái tim của trẻ nhỏ. Thay vì ta quát mắng và dùng những từ ra lệnh thì hãy dùng những từ ngữ biểu cảm rằng ta sẽ rất vui nếu trẻ làm như thế, hay vỗ tay khen khi trẻ làm việc tốt.

Ví dụ, như khi trẻ tự đi giày, tự mặc quần áo, tự dọn đồ chơi khi chơi xong, vẽ được bức tranh, đọc xong cuốn sách, giúp ta làm việc nhà thì ta tỏ ra vui mừng khen trẻ, ám thì rằng ta rất hài lòng nếu trẻ làm những việc đó.

18. Luyện trí tưởng tượng bằng hình ảnh minh họa: Rèn luyện năng lực biểu hiện, năng lực miêu tả bằng hình ảnh, năng lực văn học (3 tuổi~)

Để luyện khả năng tưởng tượng cho trẻ là dạy trẻ làm giả động tác con chó, con mèo kêu ra sao, cầm chiếc vòng như vô lăng ô tô rồi bắt chước chú lái tàu làm như nào, tạo hình dáng con voi, con gà như nào, tập chơi đồ hàng, cho trẻ tập kịch như là đang biểu diễn thật trên sân khấu.

Trẻ đọc thơ, tập làm cô giáo, tập làm người bán hàng…Cha mẹ có thể cùng con thay đổi vai, ví dụ hôm nay mẹ là người đầu bếp, con là người trợ giúp lấy dụng cụ thì hôm sau đổi vai con sẽ là người nấu, còn mẹ sẽ là người phụ bếp…

19. Luyện sự liên tưởng: Rèn luyện suy nghĩ phổ quát, liên tưởng, năng lực ngôn ngữ, từ vựng, năng lực biểu hiện (3 tuổi~)

Ví dụ như là hỏi trẻ nếu nghĩ đến biển thì tưởng tượng đến cái gì (thuyền, cá, bãi cát…) Mặt trời thì liên tưởng đến gì (nóng), con khỉ thì tưởng tượng giống cái gì…hay cùng thi để xem ai nói được nhiều từ có chữ đầu bằng A, B nhiều nhất…Bất kì cái gì trẻ nói đều được, không nên nói là trẻ nói sai rồi, vì như thế sẽ làm trẻ mất tự tin mà không nói tiếp nữa.

20. Học vẽ: Rèn luyện cách cầm bút, năng lực biểu hiện, sáng tạo (2 tuổi~)

Mua giấy, sáp màu, bút màu về cho trẻ vẽ. Trẻ muốn vẽ gì cũng được. Sau đó ta tăng dần độ khó bằng cách đố trẻ vẽ con vật, cho nhìn bức tranh để trẻ vẽ theo…Trẻ vẽ xấu hay đẹp không quan trọng, ta luôn khen ngợi để khuyến khích trẻ vẽ tiếp.

Kể cả khi trẻ vẽ bậy ra sàn thì ko nên la mắng ngay vì có thể trẻ mải vẽ hăng say quá mà ko nhận ra hay là trẻ chưa biết là vẽ ra ngoài sàn thì không được. Lúc này trước khi cho trẻ vẽ ta phải dặn trẻ trước, hoặc chuẩn bị cho trẻ một không gian thật rộng hoặc một tờ giấy thật to cỡ A0 để trẻ chơi thoải mái.

21. Chơi mê cung hay mê hồn trận: Rèn luyện năng lực cầm bút, sự tập trung, xử lí thông tin (3 tuổi~)

Trên báo cũng hay có trò chơi là tìm đường đến kho báu trong những bức tranh chi chít đường đi. Ta cũng luyện như thế bằng cách mới đầu vẽ 2, 3 đường đến chỗ cần đến, sau đó tăng dần độ khó lên để đố trẻ tìm ra đích đến.

Hoặc ban đầu để trẻ vẽ loằng ngoằng, sau đó thì vẽ mê cung theo luật do mình quy định. Trò chơi này sẽ tùy từng lứa tuổi để đưa ra độ khó. Trò chơi này giúp trẻ rèn luyện các kỹ năng như có cái nhìn bao quát toàn thể, nâng cao ý chí để dẫn đến đích, muốn đến đích phải biết phân tích tình huống, xử lí thông tin.

22. Tập diễn kịch, tự diễn thuyết giới thiệu bản thân: Rèn luyện năng lực biểu hiện, năng lực diễn thuyết, khả năng khẳng định và đánh giá bản thân (3 tuổi~)

Đầu tiên dạy trẻ những thông tin về bản thân của trẻ như: con tên là, con bố, mẹ nào, con bao nhiêu tuổi, nhà ở đâu, đang học ở trường mầm non gì, con thích cái gì…Sau đó dạy trẻ tập diễn kịch cho cả nhà coi, đọc thơ trước mặt mọi người để trẻ luyện tính tự tin.

Khi này thì dù trẻ nói sai hay làm gì ngớ ngẩn chăng nữa cũng không được cười chế giễu, vì nó sẽ làm thui chột sự tự tin của trẻ.

23. Dạy trẻ đọc thơ, ca hát: Rèn luyện năng lực ghi nhớ, năng lực biểu hiện, năng lực lí giải vấn đề (2 tuổi~)

Cha mẹ hãy tích cực dạy trẻ học thuộc thơ, bài hát là phương pháp hay để giúp trẻ phát triển trí nhớ, biểu hiện cá tính, lí giải vấn đề. Ngoài ra ta còn dạy trẻ ca dao, tục ngữ, bài đồng dao, dân ca, đồng thời dạy trẻ ý nghĩa của những câu đó hay từ ngữ trong câu ca dao đó. Hay kể cho trẻ nghe chuyện về các danh nhân, lịch sử sau đó hỏi lại để trẻ nhắc lại. Việc này có thể kết hợp những lúc cả nhà đi chơi, đi chợ, hay mẹ nấu cơm….

24. Dạy trẻ làm thơ: Rèn luyện năng lực sáng tạo, năng lực biểu hiện, năng lực văn chương (4 tuổi~)

Ban đầu là dạy trẻ đọc bài thơ ngắn có kèm theo tranh minh họa thì càng tốt. Mỗi lần đọc hết 1 câu mẹ sẽ dùng thước gõ nhẹ để tạo thành nhịp, như thế trẻ sẽ có hưng phấn để đọc tiếp câu sau. Bạn có nhớ khi mình còn học mẫu giáo hay lớp 1 cô giáo cũng hay dùng cách này để dạy hoc sinh đọc bài không.

Việc tạo ra nhịp điệu để kích thích sự hung phấn cho trẻ là vô cùng quan trọng khiến trẻ có động lực muốn tiếp tục học. Sau đó tiếp đến là dạy trẻ ghép vần hay ghép câu thơ ngắn, mới đầu bắt đầu bằng câu thơ 3 chữ, ko cần phải vần điệu, sau đó thì tăng dần độ dài.

Trẻ nói bất cứ chủ đề nào, câu nào cũng được. Hoặc là ba mẹ đọc câu đầu rồi để trẻ sáng tác câu tiếp theo. Ví dụ như “Con chó nhà em.Có màu lông vàng. Canh nhà rất giỏi…”.

Ở Nhật có thơ haiku là thể thơ 3 câu theo luật 3-5-3 chữ, ví dụ như bài thơ này “Chú mèo nhỏ/ Đang nghịch đùa/ Chiếc lá khô”. Mọi người có thể thấy thể loại thơ haiku như này trẻ sẽ rất dễ thuộc vì câu ngắn, liên quan đến sự vật trẻ gặp hằng ngày. Chính vì thế ở các trường học rèn luyện trí tuệ cho trẻ việc cho trẻ học thuộc long thơ haiku là một phương pháp rất phổ biến.

25. Học tính toán: Rèn luyện sự khởi động tức thời, năng lực tập trung, xử lí thông tin (1 tuổi~)

Khi trẻ đã bắt đầu biết khái niệm về chữ số rồi thì bắt đầu trò chơi tính toán. Kẻ một bảng chiều dọc đến 10, chiều dài đến 10, sau đó mỗi ô viết các chữ số lên một cách bất kỳ không cần theo thứ tự, sau đó cho trẻ tập tính như là cộng, trừ. Ví dụ: hỏi trẻ 2 cộng 2 nằm ở ô nào.

Trẻ sẽ dọc theo ô 2 ở hàng cột đến vị trí ô 2 ở hàng ngang, đánh vào đó là 4. Đây là bài học khó nên đòi hỏi sự kiên nhẫn và lặp đi lặp lại nhiều lần. Ở trò chơi này có thể cho trẻ dùng bàn tính là một phương pháp rất hiệu quả.

26. Dạy đếm giờ: Rèn luyện khái niệm về thời gian, cảm giác về thời gian, giờ giấc, thói quen sinh hoạt (2 tuổi~)

Khi trẻ nắm bắt được khái niệm thời gian, biết giờ giấc thì sẽ hình thành thói quen sinh hoạt đúng giờ giấc ngư ăn, ngủ, nghỉ từ đó trẻ sẽ biết giữ lời hứa… Dạy trẻ học nhìn đồng hồ, nên kết hợp với thời gian ăn của trẻ để dạy trẻ về nhận thức thời gian.

Ví dụ, như khái niệm đúng 9g sáng thì ăn sáng, hay đúng 12 g thì ăn trưa, 7 giờ bố đi làm về thì ăn tối…Sau đó là dạy trẻ đến tính phút, giây…

27. Dạy so sánh, quan sát: Rèn luyện khái niệm về so sánh, năng lực quan sát, lí giải từ trái nghĩa (2 tuổi~)

Đưa trước mặt trẻ một loạt các đồ vật có hình dáng kích thước khác nhau để dạy trẻ biết so sánh to, nhỏ, cao thấp, nhiều, ít…Khi đi đường hỏi trẻ tòa nhà nào to hơn, cao hơn, cái ô tô nào to hơn, cái nào cao nhất, cái nào thấp nhất…

28. Dạy thứ tự: Rèn luyện khái niệm về thứ tự, nhận thức không gian, khái niệm về vị trí, tọa độ (2 tuổi~)

Dạy trẻ nhận biết bên trái, bên phải, ở trên, dưới, trước sau, miêu tả vị trí bằng cách là chỉ vào các đồ đạc sắp xếp trong tủ rồi nói vị trí tương quan cho trẻ. Hoặc là nhìn vào vị trsi các đồ trang trí trên tủ rồi hỏi trẻ xem con gấu được đặt ở đâu…

Ngoài ra kẻ nhiều ô vuông rồi chỉ vị trí ở phía trên bên phải là đâu, phía dưới bên trái là đâu…hay là tìm vị trí ô 2+2 đâu, đánh dấu tròn vào bảng mà mình dạy trẻ tập tính toán. Nếu trẻ lớn hơn một chút có thể kết hợp chỉ trên bản đồ để dạy trẻ khái niệm về vị trí của chúng at đang ở đâu, tiếp đến là những khái niệm tọa độ trên trục X, Y.

29. Tập đi chợ, mua hàng: Dạy trẻ khái niệm tiền bạc, khái niệm tiền thừa (tiền thối lại), cảm giác về tiền tệ (2 tuổi~)

Có thể nhiều cha mẹ nghĩ rằng trẻ còn nhỏ thì chưa nên dạy vội về khái niệm tiền bạc, nhưng xét trên ý nghĩa để trẻ hiểu được khái niệm cơ bản của cảm giác kinh tế trong tương lai thì nên dạy trẻ khái niệm về tiền tệ từ nhỏ.

Cha mẹ hãy chơi trò đồ hàng với trẻ bằng cách là bày la liệt các đồ rồi nói giá cả mỗi đồ là bao nhiêu, sau đó đưa trẻ một ít tiền xu để trẻ tự tính toán trả tiền, nếu trẻ có dư số tiền thì sẽ hỏi trẻ “còn dư bao nhiêu nhỉ”…Nếu có hai chị em hay hai anh em, hoặc bạn hàng xóm thì hãy để trẻ chơi trò mua hàng, bán hàng này sẽ rất có hiệu quả.

30. Tập phát hiện điểm sai khác: Rèn luyện năng lực nhận thức, năng lực quan sát, và năng lực tập trung (2-5 tuổi)

Trên báo thướng có trò đố vui là tìm 5-6 điểm khác nhau giữa hai bức tranh, thì trò chơi này cũng tương tự như thế. Cho một loạt những bức tranh hay tấm card rồi đố trẻ tìm ra hai con giống nhau, hay tìm điểm chung giống nhau giữa các con vật. hay trong 5 hình tìm ra những điểm chung giữa các hình…

31. Luyện nghe đọc và viết chính tả theo: Rèn luyện năng lực tưởng tượng, năng lực biểu hiện, năng lực văn chương (2-5 tuổi)

Khi trẻ bắt đầu biết viết thì ba mẹ đọc những từ ngắn cho trẻ viết. Mới đầu trẻ không viết được nhưng cha mẹ đừng vội vàng nôn nóng mà la mắng trẻ, luyện dần dần thì trẻ sẽ tiến bộ.

Khi trẻ đã đi học hoặc gần đến tuổi đi học thì có thể ra đề tài gồm các từ key word để trẻ viết câu văn ngắn, chỉ cần là những từ đơn giản thôi chứ không nên đòi hỏi trẻ phải viết được một câu hoàn chỉnh. Hoặc cho trẻ viết nhật kí cững là một cách hay.

32. Luyện năng lực xử lí: Rèn luyện năng lực viết, tính toán, năng lực tập trung (3 tuổi~)

Trò chơi này có ý nghĩ rất lớn để tạo cho trẻ ham muốn học tập, lao động và sự tự tin. Ví dụ như tìm ra đường đi đúng trong mê cũng trong 3 phút, hay là làm bài tính trong vòng 2 phút…Với trò chơi xếp hình ta cho trẻ thời gian 3 phút để xếp đống hình về vị trí, hay là trò tìm vị trí trên bảng số…bấm thời gian để trẻ làm.

Nếu trong thời gian quy định trẻ chưa làm xong thì ko nên la mắng hay tỏ thái độ thất vọng mà chỉ nói nhẹ nhàng là đáng tiếc quá, mẹ con mình cùng làm lại nào, hay để mai chơi tiếp…không tạo áp lực cho trẻ trong trò chơi này. Ngoài ra có thể chơi trò cầm đũa gắp hạt lạc từ cốc này chuyển qua cốc kia trong thời gian cố định…để luyện khả năng tập trung, tính toán.

33. Luyện hình ảnh còn lưu lại trong bộ nhớ: Rèn luyện khả năng hình ảnh hóa, năng lực tập trung, rèn luyện tinh thần (4 tuổi~)

Lấy tấm cạc màu vàng, vẽ một vòng tròn đậm màu xanh lên đó, cho trẻ nhìn trong 15 giây rồi bảo trẻ nhắm mắt lại tưởng tượng xem trong đầu có tưởng tượng lại hình ảnh vừa nhìn không. Cho trẻ nhìn bức tranh 15s rồi bảo trẻ nhắm mắt lại và tưởng tưởng lại bức tranh đó.

Lặp đi lặp lại trò chơi này sẽ giúp trẻ nâng cao khả năng tập trung, ghi nhớ bằng hình ảnh vào trong não.

Lời cuối:

Những gì mình viết hầu hết là dịch nguyên bản các cuốn sách của các tác giả, hoặc từ những quan sát thực tế chứ không phải từ kinh nghiệm chăm con của bản thân. Mình chỉ mong ước sẽ giúp ích được cho nhiều cha mẹ và trẻ em Việt Nam trong việc tìm ra cách nuôi dạy con cho bản thân để bé phát huy được sức sáng tạo của mình.

Mọi người hãy chia sẻ cho những người khác nếu thấy note hữu ích.

Trích nguồn: Cộng đồng người Việt sống và làm việc tại Nhật