Phương pháp Glenn Doman giáo dục sớm cho trẻ

Glenn Doman tốt nghiệp ngành vật lí trị liệu năm 1940 tại Đại học Pennsylvania. Ông là người tiên phong trong lĩnh vực phát triển trí tuệ cho trẻ em. Năm 1955, ông thành lập Viện Nghiên cứu Thành tựu Tiềm năng Con người tại Philadelphia, bang Pennsylvania.

Ông cũng là tác giả của loạt sách bán chạy dành cho cha mẹ như: Dạy trẻ thông minh sớm, Dạy trẻ về thế giới xung quanh, Tăng cường trí thông minh của trẻ, Dạy trẻ học toán, dạy trẻ biết đọc sớm…

1. Theo phương pháp Glenn Doman

Phương pháp Glenn Doman giúp bé tiếp thu nhanh, học hỏi hiệu quả.

Phương pháp Glenn Doman áp dụng cho chung cho trẻ từ 3 tháng tuổi trở lên, mỗi ngày dạy trẻ 5 chủ đề, mỗi chủ đề bao gồm 5 thẻ, trung bình mỗi ngày sẽ dạy trẻ 25 thẻ, mỗi thẻ tráo 1s, chỉ tráo hết 1 lượt 25 thẻ, và không nên tráo lặp lại, mỗi ngày có thể dạy từ 3 đến 5 lần cho bé.

Tiếp tục đến ngày hôm sau, mỗi chủ đề các bạn sẽ bỏ ra 1 thẻ, như thế là bỏ 5 thẻ củ và thêm 5 thẻ mới, cứ như thế mỗi ngày cho đến khi hết các chủ đề thẻ, và dạy bắt đầu từ thẻ đơn, cho đến từ ghép, và các cụm từ…..

1.1 Nguyên tắc của Glenn Doman

• Thái độ: bắt đầu 1 cách hứng thú: bố mẹ và con cái cùng tiếp nhận vui vẻ như bắt đầu 1 trò chơi. Nếu bố mẹ hoặc con ko vui thì phải dừng lại.
• Thời điểm: khi trẻ thoải mái nhất. Nếu trẻ đói, mệt mỏi, khó chịu, v.v.. thì dừng lại, ko học.
• Thời gian: không quá dài, bắt đầu với 3 lần / tuần, đến khi ổn định là 3 lần / ngày. Khoảng cách giữa các lần tráo là 15 phút trở lên. Luôn thay đổi thứ tự các thẻ giữa mỗi lần tráo.
• Luôn dừng trước khi trẻ muốn dừng. Học đủ số lần rồi thì trẻ có muốn học thêm cũng không được. Hãy để sự hứng thú sang ngày mai.
• Giọng điệu truyền cảm.
• Thao tác: đưa trẻ thật nhanh để duy trì sự hứng thú, nhưng phải chú ý giữ giọng điệu tự nhiên, truyền cảm, đừng biến thành 1 cái máy. Mỗi thẻ chỉ đưa ra dưới 1 giây.
• Thao tác với 5 từ 1, sau khi hết 5 từ, hãy ôm hôn con và khen con thông minh, thật hứng khởi. Sau mỗi lần tráo phải thay đổi thứ tự thẻ.
• Tốc độ đưa mẫu tài liệu mới: cần sự mới, tùy theo nhu cầu của trẻ. Nếu không có tài liệu mới kịp thì nên dừng 1 thời gian, ko nên lấp chỗ trống bằng những thẻ cũ.
• Để duy trì hứng thú: tính phù hợp: thiết kế chương trình phù hợp và vui nhộn, không được quá tải và chứa đầy kỳ vọng của cha mẹ. Nên là những kiến thức gần gũi trong thực tế, nên dạy hàng ngày. Lượng tài liệu mới phù hợp nhu cầu của trẻ. Cách thức tương tác phải thu hút.
• Luôn để ý thái độ và tâm trạng của con khi học.
• Ngắt quãng: có thể có 1 vài buổi nghỉ, miễn là đừng quá thường xuyên, vài tuần hoặc vài tháng 1 lần là ok. Lúc này chỉ đọc hoặc nói chuyện với con thôi, ko dùng thẻ. Khi học lại, hãy học tiếp, đừng bắt đầu lại từ đầu.
• Không gian học: ít yếu tố phân tán: đồ chơi, âm thanh, hình ảnh, v.v.. tốt nhất là 1 phòng trống, không có gì.
• Đưa thẻ cao hơn tầm với của trẻ. Không mô tả, không tỉ mỉ.

1.2 Quy chuẩn thẻ:

• Kích thước: 15,24 cm x 55,88 cm, bìa cứng, màu trắng.
• Chữ: chiều cao 7,4 cm, dùng chữ thường, nét chữ rộng 1,25 cm hoặc hơn, dùng chữ in, đồng nhất. Lề xung quanh hơn 1 cm, không cần quá cầu kỳ vì sẽ phải làm rất nhiều.
• Chữ ban đầu sẽ to, màu đỏ, sau giảm dần và chuyển sang màu đen.
• Phía sau thẻ: viết lên góc trái nội dung của thẻ. Viết ngày tháng sử dụng.
• Nên chuẩn bị 200 từ trước khi bắt đầu, phải chuẩn bị thẻ thật nhanh, nhiều để đáp ứng tốc độ.

1.3 Thao tác

• Cầm thẻ tay trái: ngón trỏ và út đưa rộng ra đỡ bên dưới thẻ, con cái đưa cao lên, đỡ sau lưng thẻ.
• Tráo bằng tay phải, tráo từ sau ra trước để nhìn được tên thẻ.
• Đưa thẻ các trẻ 45-60cm, cao hơn tầm với của trẻ.
• Nói để trẻ sẵn sàng và tập trung, và tráo thật nhanh.
• Khi xong thì hoan hô, khen và ồ dê 1 cái

1.4 Nguyên tắc tiếp cận

• Bắt đầu từ từ đơn -> từ ghép -> cụm từ -> câu -> sách
• Khi tăng từ thì nên dựa vào những từ đã học (từ từ đơn sang từ ghép)
• Bắt đầu từ các nhóm từ quen thuộc, trong nhóm cũng dạy các từ quen thuộc trước.

1.5 Các bước tiến hành phương pháp Glenn Doman

Các bước tiến hành phương pháp Glenn Doman.

– Bước làm quen

• Ngày đầu tiên 1 bộ 5 từ: Mời trẻ vào bàn và nói: chúng ta bắt đầu trò chơi đọc chữ nhé. Đưa ra từ “mẹ”, cao hơn tầm với của trẻ và nói với con: “từ này đọc là mẹ”. Sau đó là “từ này đọc là bố”, và 3 từ quen thuộc khác như ông, bà, tên của trẻ.
• Ngày thứ 2 thêm 1 bộ mới. Có thể không cần nói từ này đọc là nữa mà chỉ đọc từ thôi.
• Ngày thứ 3 thêm 1 bộ mới.
• Từ ngày thứ 6 của mỗi bộ thì bắt đầu thêm 1 từ và bỏ 1 từ cũ. Chuyển sang bước 1.

Bước 1: các từ riêng lẻ.

• Bắt đầu với 15 từ, sau khi xong 15 từ bắt đầu cho từ mới. 15 từ này chia thành 3 bộ. Dần dần sẽ tăng lên 25 từ = 5 bộ.
• Ngày 1: Đưa ra 5 từ đầu tiên – bộ 1. Lặp lại 3 lần, mỗi lần cách nhau 15p.
• Ngày 2: Đưa ra 5 từ tiếp theo – bộ 2. Lặp lại 3 lần. Nhắc lại bài hôm trước 3 lần, sau đó bắt đầu với 5 từ mới tiếp theo. -> 6 lượt tráo.
• Ngày 3: Tương tự ngày 2 -> 9 lượt tráo.
• Sau 5 ngày, trong mỗi bộ, thay 1 từ cũ = 1 từ mới. Cứ thế liên tục, mỗi ngày thay 1 từ trong 1 bộ.

– Danh sách các từ

• Thành viên trong gia đình: bố, mẹ, ông, bà, tên trẻ, anh, chị, v.v..
• Các đồ vật trong nhà: ghế, bàn, cửa, cửa sổ, tường, giường, bồn tắm, tivi, lò sưởi, tủ lạnh, ghế sofa, nhà vệ sinh, v.v..
• Đồ dùng của trẻ: xe tải, chăn, tất, cốc, thìa, quần, giầy, bóng, xe đạp, bàn chải, gối, chai, bút, bảng, v…v…
• Thức ăn: bột, cháo, sữa, cam, táo, dưa hấu, trứng, bơ, chuối, v.v..
• Các con vật: cá, voi, sư tử, chó, mèo, chuột, kiến, sâu, bướm, v.v..
• Các hành động: uống, ngủ, đọc, ăn, đi bộ, ném, chạy, nhảy, bơi, cười, leo trèo, bò, ngồi,v.v..

Khi trẻ đã học được 50 từ trở lên, bắt đầu sang bước 2.

Bước 2: học từ ghép

• Ghép các từ đã học với nhau thành các từ ghép, có thể lồng ghép thêm các từ mới.
• Nguyên tắc như bước 1, bắt đầu với 2 bộ từ ghép, mỗi bộ 5 từ, học 3 lần 1 ngày, liên tục trong 5 ngày.
• Từ ngày thứ 6, thay 1 từ ghép mới trong mỗi bộ.
• Danh sách các từ: từ đơn mới, ghép với các từ cũ
• Màu sắc: đỏ, tím, xanh da trời, cam, vàng, đen, hồng, trắng, xám, xanh lá cây, nâu, tím nhạt,v.v..
• Các từ trái nghĩa: to, nhỏ, dài, ngắn, béo, gầy, phải, trái, sạch, bẩn, vui vẻ, buồn, bằng phẳng, gồ ghề, rỗng, đầy, đẹp, xấu, tối, sáng,v.v..

Bước 3: đọc các cụm từ

• 5 thẻ tên người hoặc động vật + từ đang + hành động.
• Dùng 1 bảng 15×40 cm để tạo 1 cụm 5 từ, giảm cỡ chữ xuống 5cm, cho xem 3 lần/ ngày liên tục trong 5 ngày, sau đó bỏ đi 2, thêm mới 2. Chuyển nhanh vì trẻ sẽ học rất nhanh.
• Làm quyển các cụm từ đơn giản, 5 cụm từ, có hình minh họa (hình của bé càng tốt). Có thể làm cỡ 25cm x 60cm, gấp đôi. Chữ cao 5m. Làm thành cuốn nhật ký cho bé, mỗi quyển 10 trang, đọc cho trẻ nghe 2-3 lần 1 ngày.

Bước 4: Đọc các câu

• Câu hoàn chỉnh hơn: bổ sung trạng từ và tính từ vào các cụm từ bước 3, ví dụ bước 3 là “mẹ đang ăn”, thì giờ là “mẹ đang ăn một quả chuối màu vàng”. Cỡ chữ bây giờ còn 3,5 cm, có thể 2,5cm. Chữ nhỏ thì chuyển màu chữ sang màu đen.
• Có thể tạo ra các câu lạ. Ví dụ: bố đang ôm quả dâu,v.v.. Việc ghép thành câu sẽ là 1 trò chơi thú vị, đôi khi nghe thật lạ nhưng thật vui.
• Sẽ rất hay nếu từ 50 từ ghép thành thật nhiều câu.
• Có thể dùng thẻ nhỏ hơn, giảm cỡ chữ (2,5cm), tăng số từ, chuyển sang chữ màu đen. Cỡ chữ giảm từ từ để trẻ quen.

Bước 5: Đọc sách

− Bắt đầu từ sách ít chữ, chữ to.

• Trẻ dưới 2 tuổi: 2,5 – 5cm
• Trẻ 3 tuổi: 2cm

− Chọn sách:

• Chứa 50 đến 100 từ
• Mỗi trang nhiều hơn 1 câu
• Cỡ chữ phù hợp >= 2cm
• Văn bản ra trước, hình minh họa ra sau
• Nội dung sinh động, thú vị, hấp dẫn

1.6 Cách tiến hành phương pháp Glenn Doman với các độ tuổi khác nhau

Mẹ áp dụng phương pháp Glenn Doman dạy bé đọc chữ sớm theo từng độ tuổi.

– Bắt đầu với trẻ dưới 3 tháng tuổi

• Cần dùng chữ cực to: thẻ 15x55cm, chữ cao 12,5cm, rộng 2cm, font in đậm.
• Nếu trẻ mới sinh, bắt đầu từ 1 từ đơn lẻ, tên con là tốt nhất.
• Khi đang bế con, đặt từ cách con 45cm, giữ nguyên và chờ đợi, trẻ sẽ đưa mắt tìm, khi con đã đưa mắt đến thẻ, gọi tên con to và rõ ràng, chờ 1-2 giây rồi cất đi. (không rung lắc để thu hút trẻ vì làm như vậy thật ra làm trẻ khó tập trung).
• Ngày đầu tiên: đưa từ đó 10 lần hoặc hơn.
• 6 ngày tiếp theo: bỏ từ cũ, dạy 1 từ mới, cũng 10 lần.
• 2 tuần tiếp theo: lặp lại như tuần đầu.
• Tuần thứ 4 làm như tuần đầu nhưng với 1 bộ từ mới, mỗi ngày 1 từ, 10 lần.

– Bắt đầu với trẻ 3-6 tháng tuổi

• Thực hiện bước 1.
• Trẻ thèm khát được học và có xu hướng đòi học nhiều hơn những gì ta dạy, có thể tăng theo nhu cầu và hứng thú của trẻ.
• Có thể học nhiều từ hoặc cụm từ trong 1 lần học.

– Bắt đầu với trẻ 7-12 tháng tuổi

• Các bài học phải rất ngắn, chỉ dạy 1 bộ rồi dừng. Vì trẻ rất hiếu động.
• Thường xuyên có các bài học: lúc nào cũng phải sẵn sàng để luôn có các bài học chớp nhoáng.

– Bắt đầu với trẻ 12-18 tháng tuổi

• Các bài học phải rất rất ngắn
• Dừng lại trước khi trẻ muốn dừng.
• Chú trọng vào bước 1 và 2
• Có thể giảm số từ xuống còn 2-3 từ trong 1 lần tráo.
• Trẻ có thể thích cả 5 bước, nhưng thường chỉ tập trung vào bước 1 và 2, vì chúng bận, hiếu động, muốn vận động không ngừng.

– Bắt đầu với trẻ 18 – 30 tháng tuổi

• Chọn những từ chúng thích nhất, ví dụ: những từ như thức ăn chúng thích, hành động chúng hay làm, cảm xúc chúng hay thấy, tính từ, trạng từ,v.v..phải chọn rất cẩn thận.
• Từng bước khởi động chương trình học đọc: Bắt đầu với 1 nhóm 5 từ. Vài ngày sau quay lại với 1 nhóm khác. Phải giả vờ bỏ đói chúng 1 chút, để chúng đòi hỏi nhiều hơn.
• Ngay khi đủ các từ để tạo thành câu thành ngữ, hãy chuyển các từ ngữ và nhóm từ đơn lẻ lên thành các câu thành ngữ.
• Hãy làm bước 3,4,5 ngay khi đủ từ (10-20 từ).

– Bắt đầu với trẻ 30 – 48 tháng tuổi

• Trẻ muốn làm bước 5 (đọc sách) nhưng vẫn phải tập qua các bước cơ bản. Chúng sẽ học chậm hơn, nhanh quên hơn trẻ 12 tháng tuổi. Chúng thích những từ phức tạp.
• Chọn những từ trong lĩnh vực chúng thích.
• Nhanh chóng sử dụng bước 1,2 sau đó chuyển sang dùng nhiều bước 3,4

– Bắt đầu với trẻ 48 – 72 tháng tuổi

• Đừng nghĩ là con đã già, 4 tuổi vẫn còn trẻ chán so với 6,7 tuổi.
• Hãy kiên trì làm như với trẻ 30-48 tháng tuổi.
• Sử dụng những từ phức tạp mà trẻ thích.
• Thực tế là trẻ bắt đầu lúc 48 tháng, đến 6 tuổi vẫn có thể đọc vanh vách sách học sinh lớp
• Chú ý: không bắt trẻ đọc to để chứng minh là chúng biết đọc, vì đọc to thì tốc độ chậm lại và tốc độ đọc hiểu giảm theo.

1.7 Cách kiểm tra trẻ

Kiểm tra là để thể hiện ra những gì trẻ không biết, vì thế, đừng hỏi: đây là chữ gì, mà hãy để trẻ chọn:

• Trẻ dưới 2 tuổi: bạn show ra 2 tấm thẻ chuối và táo, bạn hỏi đâu là chuối, nếu trẻ chọn chuối thì bạn reo mừng, nếu trẻ chọn táo thì bạn bảo đây là táo còn đây mới là chuối một cách nhẹ nhàng và nhiệt tình nhất, và vẫn khen con bạn vì dù sao thì con bạn cũng đã cố gắng.
• Trẻ 2 tuổi: bạn hỏi Sáng nay con ăn bánh với quả gì?
• Trẻ 3 tuổi: Quả gì vừa dài vừa ngọt lại có màu vàng?
• Trẻ 4 tuổi: quả nào được trồng ở Braxin?
• Trẻ 5 tuổi: quả nào chứa nhiều chất khoáng Kali hơn?
• Một câu hỏi hay là 1 câu hỏi luôn tạo ra cách giải quyết vấn đề.
• Hãy tạo ra các trò chơi.
• Mỗi lần học, tối đa chỉ hỏi 1 lần.
• Nếu con bạn ko thích thì ko nên ép và ko dùng nữa.

1.8 Glenn Doman là nhắc lại những điều quan trọng

• Đừng làm con bạn chán nản: 2 sai lầm thường gặp nhất là tiến trình học chậm và kiểm tra bài, đặc biệt việc hỏi đi hỏi lại cùng 1 câu hỏi.
• Đừng gây áp lực cho con: chỉ dạy khi con hứng thú, ko được ép.
• Đừng gây căng thẳng: chỉ dạy khi bạn thấy thoải mái. Khả năng cảm nhận của trẻ rất nhạy.
• Hãy vui vẻ: càng hăng hái, càng vui vẻ thì càng hiệu quả. Dùng những từ như “ái chà”,
• Hãy sáng tạo:
• Trả lời mọi câu hỏi của con: trả lời nghiêm túc và chính xác nhất có thể.
• Mang đến cho con những thứ đáng học.